Alles over atopisch eczeem: oorzaken, symptomen en behandelopties

Uit studies is gebleken dat 50-70% van de mensen met atopisch eczeem een eerstegraads familielid (vader, moeder, broer of zus) heeft die er ook aan lijdt¹. Bovendien, als beide ouders last hebben van deze huidaandoening, neemt de kans dat ook het kind atopisch eczeem toe met wel 80%⁴
Atopisch eczeem treft vooral kinderen. Het komt meestal voor vanaf de leeftijd van 3 maanden en wordt daarom kindereczeem genoemd. Het ontwikkelt zich in de vorm van opflakkeringen tijdens de kinderjaren en verdwijnt meestal in de adolescentie. Het kan echter aanhouden tot op de volwassen leeftijd.

Atopisch eczeem heeft 3 hoofdkenmerken¹:

• Jeuk (of pruritus), die gepaard gaat met slaapstoornissen bij pasgeborenenpasgeborenen en de drang om te krabben. Bij oudere kinderen en volwassenen leidt deze jeuk tot krabwonden en zelfs schaafwonden.
• Inflammatoire huidletsels: roodheid en verdikking van de huid op specifieke zones (zie hierboven), waardoor de huid er ruw en rood uitziet en kleine blaasjes vertoont. Wanneer deze blaasjes openbarsten, komt er vocht en pus uit, waarna er zich korstjes gaan vormen.
• Een droge huid (of xerosis cutis) die zich voordoet op andere delen van het lichaam dan de door eczeem aangetaste zones.

Krabwonden bij atopisch eczeem kunnen soms geïnfecteerd raken a.g.v. huidbacteriën (stafylokokken) of virussen (herpes). Het is daarom essentieel om een arts te raadplegen als u opmerkt dat de eczeemvlekken er anders beginnen uitzien, vooral als deze gepaard gaan met pijn, koorts en/of een verandering in de algemene toestand¹.

• Contacteczeem ontstaat door herhaaldelijk contact met een allergieverwekkende stof (allergenen). De verschijnselen lijken op die van atopische dermatitis, hoewel bij contacteczeem alleen de contactzone wordt getroffen. Bouwvakkers en gezondheidswerkers worden hier in het bijzonder door getroffen, omdat zij regelmatig in contact komen met rubberen handschoenen, metalen, chemicaliën of antibacteriële producten... De beste manier om contactdermatitis te voorkomen, is door contact met dergelijke stoffen te vermijden⁶.
• Variceus eczeem ontstaat a.g.v. chronische veneuze insufficiëntie en uit zich meestal op de benen.
• Nummulair eczeem: deze vorm van eczeem wordt gekenmerkt door muntvormige huiduitslag met ronde rode huidvlekken.

Wat veroorzaakt atopisch eczeem?

Atopisch eczeem is grotendeels erfelijk bepaald en de oorzaak is te vinden bij erfelijke immunologische afwijkingen en huidproblemen.

Bij atopisch eczeem is de huidbarrière aangetast als gevolg van een dunnere hydrolipidenlaag die de huid een geringere natuurlijke bescherming biedt. Deze hydrolipidenlaag is niet langer in staat om zijn rol als nodige fysieke barrière tegen schadelijke invloeden van buitenaf te vervullen. Bijgevolg kunnen deeltjes uit de omgeving, allergenen genaamd, zoals pollen, stof, enz. gemakkelijker de huid binnendringen en in contact komen met de afweercellen van de huid. Dit veroorzaakt een negatieve respons in de vorm van een ontstekingsreactie, die op zijn beurt eczeem opwekt. Dit defect van de hydrolipidenlaag gaat ook gepaard met een behoorlijk droge huid¹.

Bij atopische dermatitis spreekt men niet alleen over een huid die meer doorlaatbaar is voor allergenen, maar ook scheiden mensen met atopische dermatitis grote hoeveelheden antilichamen af die IgE of immunoglobuline type E worden genoemd. Dit is een specifieke reactie van het immuunsysteem op de aanwezigheid van allergenen. Als gevolg van dit hoge IgE-gehalte vertoont het lichaam een te hevige reactie op allergenen^1,3.

Het aantal gevallen van atopische dermatitis is in de afgelopen 30 jaar fors gestegen in ontwikkelde landen.
Aangenomen wordt dat dit grotendeels te verklaren kan worden door veranderde voedingspatronen, met name de afname van borstvoeding in de eerste drie levensmaanden en de vervroegde gevarieerde voeding⁴.

Deze toename valt ook te verklaren aan de hand van een andere door wetenschappers geopperde hypothese, namelijk dat de toegenomen mate van hygiëne in de leefomgeving van pasgeborenen en jonge kinderen ertoe zou leiden dat hun immuunsysteem minder en pas op latere leeftijd te maken krijgt met een grote verscheidenheid aan stoffen, waardoor er een verhoogde gevoeligheid ontstaat⁴. Ook andere allergische reacties zouden uit deze hypothese kunnen voortvloeien.

Hoe atopisch eczeem behandelen?

Bij atopisch eczeem is het aanbrengen van verzorgingsmiddelen symptomatisch, d.w.z. dat de symptomen, met name jeuk en huidvlekken, worden verlicht zonder dat de huidaandoening definitief verdwijnt. Bovendien kan de behandeling de kans op nieuwe opflakkeringen aanzienlijk verminderen, met als gevolg dat ook de aanvallen meer dan voorheen gespreid kunnen worden⁷.

Deze behandeling wordt door een arts voorgeschreven (meestal een huisarts, kinderarts of dermatoloog) na een klinisch onderzoek en nadat de diagnose atopische dermatitis is gesteld. deze behandeling komt neer op het aanbrengen van dermocorticoïden (cortisonencrème of -zalf) op de letsels totdat deze verdwijnen. Dit duurt gemiddeld 1 tot 3 weken. De sterkte van de dermocorticoïde en de dosering ervan moeten door de arts worden bepaald. 

Als dermocorticoïden niet werken, kan een lokale immunomodulator worden voorgeschreven, d.w.z. een geneesmiddel dat de immuunrespons vermindert op het niveau van de huid, waar het geneesmiddel wordt aangebracht. 

Een dermatoloog kan ook UVA- en UVB-fototherapie toepassen. Dit is een herhaalde blootstelling van de huid aan lampen met UVA- of UVB-straling. In het geval van UVA wordt de blootstelling voorafgegaan door psoralenen (vaak oraal ingenomen). Het is een fotosensibiliserende stof die bedoeld is om de huid gevoeliger te maken voor UV-stralen. Deze behandeling is doeltreffend op korte termijn, maar de duur ervan is echter beperkt. 

Als lokale behandelingen niet volstaan, kunnen systemische (orale of injecteerbare) behandelmethoden in overweging genomen worden. Deze omvatten immunosuppressiva en biotherapiemiddelen die inwerken op het afweersysteem van de patiënt om de symptomen van atopie te verminderen^8,9.

In laatste instantie kan een onderzoek naar de allergenen verantwoordelijk voor de aandoening overwogen worden, in het bijzonder wanneer lokale behandelingen die correct werden aangebracht geen resultaat opleveren.

Naast de medische zorg voor atopisch eczeem moet men een specifieke dagelijkse huidverzorgingsroutine aanhouden.

Atopisch eczeem vereist een langetermijnbehandeling: eenvoudige, dagelijkse maatregelen verhogen de doeltreffendheid van de behandelingen, m.a.g. dat de opflakkeringenmeer gespreid worden en de levenskwaliteit van patiënten verbeterd wordt¹.

• Vermijd irriterend textiel (wol, synthetische stoffen, grove vezels) en verkies stoffen met fijne vezels zoals katoen en linnen¹⁰
• Knip de vingernagels regelmatig bij, vooral bij kinderen, om krabwonden te voorkomen 

Kies voor een aangepaste huidverzorgingsroutine¹:

• Vermijd warme douches of baden, omdat dit de huid droger maakt en meer doet jeuken. Bij opflakkeringen is het raadzaam om regelmatig douches te blijven nemen waarbij gekozen wordt voor aangepaste verzorgingsproducten.
• Dep de huid zachtjes droog, zonder te wrijven (dit kan de huid irriteren).
• Gebruik verzorgingsproducten die speciaal aangepast zijn aan de huid gevoelig voor eczeem. Deze producten zijn samengesteld zonder parfum, met mildreinigende bestanddelen en een fysiologische pH om de huid niet te irriteren, langdurig te hydrateren en de jeuk te verzachten.

Hydrateer je huid dagelijks⁷:

Bij atopisch eczeem is er sprake van een permanent droge huid over het hele lichaam, waarbij de barrièrefunctie van de opperhuid is aangetast. Het gebruik van verzachtende, d.w.z. vochtinbrengende crèmes bevordert het herstel van deze functie. Verzachtende producten horen een- tot tweemaal daags op het hele lichaam te worden aangebracht. Door het regelmatig aanbrengen van verzachtende producten worden opflakkeringen minder frequent en meer gespreid. Ook wordt het gebruik van dermocorticoïden verminderd.

Door het regelmatig aanbrengen van verzachtende producten worden opflakkeringen minder frequent en wordt het gebruik van dermocorticoïden verminderd. De huid dagelijks hydrateren en correct wassen vormen een goede routine.

*Wollenberg A. et al. European guideline (EuroGuiDerm) on atopic eczema. JEADV. Volume 36, Sep 2022. Pages 1409-1431.

Weet u hoe doeltreffend DEXERYL is in de behandeling van uw huid?

DEXERYL stelt patiënten klinische studies ter beschikking die de doeltreffendheid ervan significant hebben aangetoond.

Ontdek onze klinische studies